لنج سازی هنر مردان دریا دل خلیج فارس

وقتی از لنج سخن می گوییم همواره یاد جنوب می افتیم. دو یار جدا ناپذیر که در کنار هم معرف بخشی از صنعت و هنر ایران زمین می باشند. لنج نوعی از کشتی مسافرتی یا باربری است که در خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند دیده می شود.

لنج ها بر اساس قایق بادبانی در خلیج فارس ساخته می شدند که بعد ها بادبان ها جای خود را به موتور دادند. استان هرمزگان را می توان مرکز اصلی لنج سازی معرفی کرد در کنار بندر لافت،جزیره قشم،گوران و دولاب.

از دیرباز لنج سازی جزو یکی از قدیمی ترین و مهم ترین صنایع دستی ایران بشمار می رود که قدمت آن به دوران افشاریه باز می گردد.بندر های خلیج فارس همواره عرصه تردد لنج های مسافرتی و باربری به شیخ نشین های اطراف و سفرهای طولانی تر به هند و آفریقا بوده اند.

مواد اولیه و اصلی برای ساخت این قایق های بی نطیز چوب های جنگلی مقاوم در برابر رطوبت و تخته های مرغوب هندی به نام “سای” برای بدنه است.همچنین استفاده از چوب ساج و استفاده از تنه درختانی مثل کهور،کنار ،توت و چنار.

غیر از استفاده از چوب های مخصوص،مقادیری وسایل فلزی مانند پیچ و مهره و میخ برای ساختن لنج ها مورد استفاده قرار می گرفت که در دوران قدیم توسط آهنگران بندرهای جنوبی ایران ساخته می شد اما امروزه اینگونه ابزار را از سایر شهرهای دیگر تهیه می کنند.

از موادیی که برای استحکام و تزیین لنج ها استفاده می شد می توان به پنبه آغشته به روغن کنجد و نارگیل نام برد که در اصطلاح محلی به آن (کلفات) می گویند.

وسعت آبی آبهای نیلگون خلیج فارس در کنار فرهنگ غنی آیینی و مردمی استانهای هرمزگان و بوشهر در کنار خلق و خوی مهمان نواز مردمان خونگرم این منطقه قدمتی بی نهایت به این سرزمین ها بخشیده است و از دیرباز به صنعت صید و ماهیگیری  مشغول بوده اند.

در این بین لنج سازی در کنار  صنعت ماهیگیری به یکی از بزرگترین صنایع دستی ایران تبدیل شد تا اینکه امروزه توانسته است به عنوان هشتمین اثر ناملموس ایران که در سال 2011 در بالی مالزی برگزار شد، به ثبت جهانی یونسکو برسد.

عمر برخی از این غول های دست ساز اعجاب انگیز به 100 سال هم می رسد که امروزه برخی  از آنها نزدیک به 90 سال است که به فعالیت مشغول هستند و مشکل چندانی ندارند. این در صورتی است که برخی از لنج هایی که امروزه از جنس فایبر گلاس ساخته می شوند عمر مفیدشان به 20 سال هم نمی رسد.

امید است با ثبت جهانی این هنر ارزشمند ایران بیش از بیش به اهمیت و اعتبار آن رسیدگی شود و حمایتی از فعالان بومی و کارگاه های محلی برای ارتقای دانش و امنیت شغلی  انجام شود .همچنین در حفظ و نگه داری و سپردن این هنر ارزشمند به نسل های آینده  اقداماتی ماندگار انجام شود.